ศูนย์รวมรถเข็นวีลแชร์และของใช้เพื่อสุขภาพ
เมื่อก้าวเข้าสู่วัยสูงอายุ การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ หากขาดการดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสม ก็อาจนำมาซึ่งภาวะต่าง ๆ รวมถึงภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง ซึ่งเป็นปัญหาที่พบบ่อยและส่งผลกระทบโดยตรงต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ตั้งแต่การลุกยืน การเดิน ไปจนถึงการทำกิจกรรมต่าง ๆ ภาวะนี้ไม่เพียงแต่ลดทอนความสามารถในการช่วยเหลือตนเอง แต่ยังเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ พลัดตกหกล้ม ซึ่งอาจนำไปสู่การบาดเจ็บรุนแรงได้ การทำความเข้าใจสัญญาณเตือนและแนวทางการดูแลที่ถูกต้อง จึงเป็นสิ่งสำคัญ
ภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง ในผู้สูงอายุ หรือที่ทางการแพทย์เรียกว่า Sarcopenia คือการสูญเสียมวลกล้ามเนื้อและความแข็งแรงของกล้ามเนื้อไปตามวัย ซึ่งเป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นอย่างช้า ๆ โดยปกติแล้วมวลกล้ามเนื้อจะเริ่มลดลงตั้งแต่อายุ 40 ปีขึ้นไป และจะลดลงในอัตราที่เร็วขึ้นหลังอายุ 60-70 ปี ภาวะนี้ส่งผลให้ความสามารถทางกายภาพถดถอยลง ทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ลำบากขึ้น และเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุลดลง
การสังเกตสัญญาณเตือนตั้งแต่เนิ่น ๆ สามารถช่วยชะลอความรุนแรงของภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง และวางแผนการดูแลได้อย่างทันท่วงที เราสามารถสังเกตอาการเหล่านี้ได้จากกิจกรรมในชีวิตประจำวันของผู้สูงอายุ
สำหรับผู้สูงอายุที่ต้องใช้มือช่วยดันตัวเองขึ้นจากเก้าอี้ หรือต้องใช้เวลาในการยันตัวลุกจากที่นอนนานกว่าปกติ อาการนี้เป็นสัญญาณบ่งชี้แรก ๆ ของภาวะกล้ามเนื้อขาอ่อนแรง ในผู้สูงอายุ บริเวณลำตัวและขา ซึ่งเป็นกล้ามเนื้อมัดใหญ่ที่สำคัญต่อการทรงตัวและการเคลื่อนไหว หากปล่อยทิ้งไว้อาจทำให้การใช้ชีวิตประจำวันยากลำบากมากขึ้น และยังเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุได้ง่ายขึ้นด้วย ดังนั้นการมองหาเตียงคนไข้ ซึ่งเป็นเตียงพยาบาลที่สามารถใช้ได้ทั้งผู้ป่วย ผู้พิการ และผู้สูงอายุ ออกแบบมาเพื่อช่วยอำนวยความสะดวกในการใช้ชีวิตประจำวัน ช่วยฟื้นฟูสุขภาพโดยรวมให้ดีขึ้นได้
เมื่อมีภาวะกล้ามเนื้อขาอ่อนแรง ในผู้สูงอายุ ร่างกายจะพยายามปรับเปลี่ยนท่าทางการเดิน เพื่อรักษาความสมดุลและลดความเสี่ยงในการล้ม ทำให้ผู้สูงอายุเดินช้าลงอย่างเห็นได้ชัด ระยะก้าวจะสั้นลง และการแกว่งแขนซึ่งเป็นกลไกช่วยในการทรงตัวก็จะลดน้อยลงตามไปด้วย รูปแบบการเดินที่เปลี่ยนไปนี้เป็นสัญญาณที่ชัดเจนว่าความแข็งแรงของกล้ามเนื้อขาและแกนกลางลำตัวเริ่มลดน้อยถอยลง และจำเป็นต้องได้รับการดูแล
ทรงตัวได้ไม่ดี ขาไม่มีแรง เดินแล้วล้ม เป็นสัญญาณอันตรายที่บ่งชี้ถึงภาวะกล้ามเนื้อขาอ่อนแรง ในผู้สูงอายุรุนแรงขึ้น คือการที่ผู้สูงอายุเริ่มทรงตัวได้ไม่ดี เดินโซเซ หรือเกิดปัญหาขาไม่มีแรง เดินแล้วล้ม บ่อยครั้ง แสดงว่าความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและความสามารถของระบบประสาทในการสั่งการทำงานประสานกันได้ลดลงอย่างมาก ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อการบาดเจ็บรุนแรง เช่น กระดูกสะโพกหัก หรือการบาดเจ็บที่ศีรษะ จำเป็นต้องรีบหาสาเหตุและแนวทางป้องกันโดยด่วน หรือมีอุปกรณ์ที่ช่วยในการพยุงตัวอย่างไม้ค้ำยัน
กิจกรรมที่เคยทำได้เป็นปกติ เช่น การเดินไปซื้อของหน้าปากซอย การทำงานบ้านเล็ก ๆ น้อย ๆ หรือการขึ้นบันได 1-2 ชั้น กลับทำให้รู้สึกเหนื่อยหอบผิดปกติ อาการนี้เกิดจากภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง ที่ทำให้กล้ามเนื้อต้องทำงานหนักขึ้นเพื่อออกแรงเท่าเดิม การที่ร่างกายต้องใช้พลังงานมากขึ้นในการทำกิจกรรมง่าย ๆ เป็นสัญญาณว่าความทนทานของกล้ามเนื้อลดลง ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อการใช้ชีวิตประจำวัน
ความสามารถในการยกของ เป็นอีกหนึ่งสัญญาณที่บ่งบอกความแข็งแรงของกล้ามเนื้อส่วนบน หากสังเกตเห็นว่าผู้สูงอายุมีปัญหาในการยกของที่เคยยกได้สบาย ๆ เช่น ถุงกับข้าว หรือของใช้ในบ้านที่มีน้ำหนักไม่มาก แสดงว่าภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง ได้ส่งผลกระทบมาถึงกล้ามเนื้อแขน ไหล่ และหลังแล้ว ซึ่งอาจทำให้การทำกิจวัตรประจำวันต่าง ๆ ที่ต้องใช้แรงแขนกลายเป็นเรื่องที่ยากลำบากขึ้น
แรงบีบมือเป็นตัวชี้วัดความแข็งแรงโดยรวมของร่างกายที่สำคัญและวัดได้ง่าย สัญญาณของภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง ที่เห็นได้ชัดคือการที่ผู้สูงอายุไม่สามารถเปิดฝาขวดที่เคยเปิดได้ หรือทำของหลุดมือบ่อย ๆ เพราะกำหรือจับได้ไม่แน่นพอ แรงบีบมือที่ลดลงนี้ มีความสัมพันธ์โดยตรงกับการสูญเสียมวลกล้ามเนื้อทั่วร่างกายและเป็นหนึ่งในเกณฑ์การวินิจฉัยภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรงทางการแพทย์อีกด้วย
ในกรณีที่ภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง ดำเนินไปมาระยะหนึ่ง เราอาจสังเกตเห็นการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพได้ด้วยตาเปล่า โดยจะเห็นว่าขนาดของกล้ามเนื้อบริเวณน่อง ต้นขา หรือต้นแขนดูเล็กลงหรือลีบลงอย่างชัดเจนเมื่อเทียบกับเมื่อก่อน การที่มวลกล้ามเนื้อลดลงจนมองเห็นได้เป็นสัญญาณที่บ่งชี้ว่าร่างกายสูญเสียโปรตีนซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของกล้ามเนื้อ จำเป็นต้องได้รับการฟื้นฟูอย่างเร่งด่วน
ภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง และอาการขาไม่มีแรงไม่ได้เกิดจากสาเหตุเดียว แต่เป็นผลมาจากหลายปัจจัยร่วมกัน ทั้งการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาตามวัยและพฤติกรรมการใช้ชีวิต ปัญหากล้ามเนื้อขาอ่อนแรงในผู้สูงอายุ มักมีสาเหตุจากปัจจัยเหล่านี้ร่วมกัน ได้แก่
แม้ภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง จะเป็นส่วนหนึ่งของความชรา แต่เราสามารถชะลอและฟื้นฟูให้ดีขึ้นได้ด้วยการดูแลแบบองค์รวมและสม่ำเสมอ เพื่อคืนความแข็งแรงและความมั่นใจในการใช้ชีวิตให้กับผู้สูงอายุ
หัวใจสำคัญของการต่อสู้กับภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง คือการออกกำลังกาย โดยเน้นการออกกำลังกายแบบมีแรงต้าน เช่น การยกน้ำหนักเบา ๆ การใช้ยางยืด หรือการลุก-นั่งเก้าอี้ เพื่อกระตุ้นการสร้างกล้ามเนื้อโดยตรง ควบคู่ไปกับการออกกำลังกายเพื่อฝึกการทรงตัว เช่น การรำไทเก็ก หรือการยืนขาเดียวโดยมีที่จับพยุง เพื่อเพิ่มความมั่นคงและลดความเสี่ยงในการหกล้ม
การรับประทานอาหารที่มีโปรตีนคุณภาพสูงอย่างเพียงพอ เป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งในการฟื้นฟูภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง ผู้สูงอายุควรได้รับโปรตีนให้เพียงพอ จากแหล่งต่าง ๆ เช่น เนื้อปลา ไข่ไก่ เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน นม และผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลือง รวมถึงการได้รับวิตามินดีอย่างเพียงพอจากแสงแดดอ่อน ๆ ในตอนเช้าหรือจากอาหาร เพื่อช่วยในการดูดซึมแคลเซียมและเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ
การป้องกันอุบัติเหตุเป็นสิ่งสำคัญ ควบคู่ไปกับการฟื้นฟูภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง เราควรปรับสภาพแวดล้อมในบ้านให้ปลอดภัยมากที่สุด เช่น จัดเก็บบ้านให้เป็นระเบียบ ไม่มีสิ่งกีดขวางทางเดิน ติดตั้งราวจับในห้องน้ำและทางเดิน เพิ่มแสงสว่างให้เพียงพอโดยเฉพาะในเวลากลางคืน และหลีกเลี่ยงการใช้พรมเช็ดเท้าที่อาจลื่นไถลได้ง่าย เพื่อสร้างสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยและส่งเสริมให้ผู้สูงอายุเคลื่อนไหวได้อย่างมั่นใจ
สำหรับผู้สูงอายุที่มีภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง ที่ส่งผลต่อการเดินและการทรงตัวอย่างชัดเจน การใช้อุปกรณ์ช่วยพยุง เช่น ไม้เท้า หรือรถเข็นช่วยเดิน จะช่วยเพิ่มความปลอดภัยและความมั่นใจในการเคลื่อนไหวได้อย่างมาก อุปกรณ์เหล่านี้ช่วยกระจายน้ำหนัก ลดภาระของขา และเพิ่มฐานการทรงตัวให้กว้างขึ้น ทำให้ผู้สูงอายุสามารถเดินหรือทำกิจกรรมต่างๆ ได้อย่างอิสระและปลอดภัยมากยิ่งขึ้น
ภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง เป็นภาวะที่พบบ่อยในผู้สูงอายุและส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตโดยตรง แต่ไม่ใช่ภาวะที่ไม่สามารถจัดการได้ การหมั่นสังเกตสัญญาณเตือนต่าง ๆ ตั้งแต่เนิ่น ๆ และให้การดูแลแบบผสมผสาน ทั้งการส่งเสริมการออกกำลังกายที่เหมาะสม การดูแลด้านโภชนาการให้ได้รับโปรตีนอย่างเพียงพอ และการปรับสภาพแวดล้อมในบ้านให้ปลอดภัย จะสามารถช่วยชะลอความเสื่อม คืนความแข็งแรง และทำให้ผู้สูงอายุใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุขและมั่นคงได้ยาวนานขึ้น
สนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม
LINE: @medilawellness
Facebook: Medila Health Care ศูนย์รวมสินค้าสุขภาพและเครื่องมือแพทย์
โทร: 088 098 4999 – ศูนย์บริการ
โทร: 080 056 7744 – ติดต่อเป็นตัวแทนจำหน่าย
Medila Wellness ศูนย์รวมรถเข็นวีลแชร์และของใช้เพื่อสุขภาพ
© 2025, Medila. All rights reserved
