ศูนย์รวมรถเข็นวีลแชร์และของใช้เพื่อสุขภาพ
อาการเท้าบวมในผู้สูงอายุ เป็นภาวะที่พบได้บ่อยและมักถูกมองข้าม ว่าเป็นเรื่องปกติของวัยสูงอายุ แต่ความจริงแล้วอาการเท้าบวมในผู้สูงอายุอาจเป็นสัญญาณที่บ่งบอกถึงพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่ไม่เหมาะสม หรืออาจเป็นสัญญาณเตือนของปัญหาสุขภาพที่ซ่อนอยู่ การทำความเข้าใจถึงต้นตอของปัญหา วิธีการดูแลตนเองเบื้องต้น รวมถึงการสังเกตสัญญาณอันตราย จะช่วยให้เรารับมือกับอาการเท้าบวมในผู้สูงอายุ ได้อย่างถูกต้องและทันท่วงที เพื่อสุขภาพที่ดีในระยะยาว
อาการเท้าบวมในผู้สูงอายุ หรือที่ทางการแพทย์เรียกว่า อาการบวมน้ำ (Edema) คือภาวะที่มีการสะสมของของเหลวในเนื้อเยื่อส่วนต่าง ๆ ของร่างกายมากกว่าปกติ โดยมักแสดงอาการให้เห็นชัดเจนบริเวณส่วนล่างของร่างกาย เช่น เท้า ข้อเท้า และขาท่อนล่าง เนื่องจากผลกระทบของแรงโน้มถ่วง ภาวะนี้ทำให้ผิวหนังบริเวณดังกล่าวดูตึง บวม และเมื่อใช้นิ้วกดลงไปจะเกิดรอยบุ๋มค้างไว้ชั่วครู่ก่อนจะคืนสภาพเดิม ซึ่งเป็นปัญหาที่สร้างความรำคาญและส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ทำให้การเดินหรือเคลื่อนไหวทำได้ไม่สะดวก สำหรับผู้สูงอายุบางรายที่อาการบวมมากจนกระทบต่อการใช้ชีวิต การพิจารณาใช้อุปกรณ์ช่วยพยุงและอำนวยความสะดวก เช่น รถเข็นคนป่วย รถวีลแชร์ หรือ walker ช่วยเดิน จะช่วยให้สามารถเดินทางและทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้อย่างปลอดภัยและสะดวกสบายยิ่งขึ้น
อาการเท้าบวมในผู้สูงอายุ นั้นเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย ตั้งแต่พฤติกรรมในชีวิตประจำวัน ซึ่งเป็นสาเหตุที่ไม่รุนแรงและปรับแก้ได้ หรือในบางกรณีอาจเป็นสัญญาณบ่งชี้ของโรคประจำตัวบางอย่าง ที่ต้องการการดูแลรักษาจากแพทย์ การเข้าใจสาเหตุที่แท้จริงจะช่วยให้เราสามารถจัดการกับปัญหาที่เกิดขึ้นได้อย่างเหมาะสมและมีประสิทธิภาพ
เมื่อเราอยู่ในท่ายืนหรือนั่งห้อยขาเป็นเวลานาน โดยเฉพาะในผู้สูงอายุที่อาจเคลื่อนไหวน้อยลง แรงโน้มถ่วงจะทำให้เลือดและของเหลวไหลเวียนลงไปคั่งอยู่ที่ส่วนล่างของร่างกายได้ง่ายขึ้น กล้ามเนื้อขาที่ไม่ได้ขยับหรือหดตัว จะทำหน้าที่เป็นปั๊มสูบฉีดเลือดกลับสู่หัวใจได้ไม่ดีพอ ส่งผลให้เกิดการสะสมของของเหลวจนเกิดเป็นอาการเท้าบวมในผู้สูงอายุ ซึ่งเป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยและมักจะดีขึ้นหลังจากการได้นอนพักหรือยกขาสูง
โซเดียมพบได้มากในอาหารรสเค็ม อาหารแปรรูป และเครื่องปรุงรสต่าง ๆ ซึ่งเป็นแร่ธาตุที่ส่งผลต่อสมดุลของเหลวในร่างกาย การบริโภคโซเดียมในปริมาณที่มากเกินไป จะทำให้ร่างกายกักเก็บน้ำไว้มากขึ้น เพื่อรักษาสมดุลความเข้มข้นของเกลือแร่ในเลือด ของเหลวส่วนเกินนี้เองที่มักจะไปสะสมตามเนื้อเยื่อต่าง ๆ โดยเฉพาะบริเวณเท้าและข้อเท้า ทำให้เกิดอาการเท้าบวมในผู้สูงอายุได้ง่าย การควบคุมปริมาณโซเดียมจึงเป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันและบรรเทาอาการเท้าบวม
ยาหลายชนิดที่ผู้สูงอายุต้องใช้ในการรักษาโรคประจำตัว อาจมีผลข้างเคียงทำให้เกิดการบวมน้ำได้ เช่น ยาลดความดันโลหิตบางกลุ่ม ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) ยาสเตียรอยด์ ยารักษาโรคเบาหวานบางชนิด หรือยาที่เกี่ยวกับฮอร์โมน การใช้ยาเหล่านี้อาจส่งผลกระทบต่อการทำงานของไตและส่งผลต่อการขับน้ำออกจากร่างกาย หากสงสัยว่าอาการเท้าบวมในผู้สูงอายุเกิดจากยา สิ่งสำคัญคือการปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร ไม่ควรหยุดยาเองโดยเด็ดขาด
เมื่ออายุมากขึ้น ระบบการทำงานต่าง ๆ ของร่างกายก็เริ่มเสื่อมลงอย่างสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ ระบบไหลเวียนโลหิตก็เช่นกัน ลิ้นเล็ก ๆ ภายในหลอดเลือดดำที่ขา ซึ่งทำหน้าที่ป้องกันเลือดไหลย้อนกลับ ก็ทำงานได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ ทำให้เลือดไหลเวียนกลับสู่หัวใจได้ยากขึ้นและเกิดการคั่งค้างอยู่ในหลอดเลือดส่วนปลาย การเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาตามวัยนี้ เป็นอีกหนึ่งปัจจัยพื้นฐานที่ทำให้พบอาการเท้าบวมในผู้สูงอายุ ได้บ่อยครั้งและอาจเป็นลักษณะเรื้อรัง
เมื่อผู้สูงอายุเกิดอาการเท้าบวม ที่ไม่ได้มีสาเหตุมาจากโรคร้ายแรง เราสามารถดูแลและบรรเทาอาการได้ด้วยตนเอง โดยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมง่าย ๆ ในชีวิตประจำวัน ซึ่งจะช่วยลดความไม่สบายตัวและส่งเสริมการไหลเวียนโลหิตให้ดีขึ้นได้
ยกขาสูงกว่าระดับหัวใจ เป็นวิธีง่าย ๆ และได้ผลดีที่สุดในการลดอาการเท้าบวมในผู้สูงอายุ ที่เกิดจากแรงโน้มถ่วง ขณะนั่งพักหรือนอน ควรหาหมอนหรือเก้าอี้มาหนุนรองขาให้สูงขึ้นกว่าระดับของหัวใจ ทำครั้งละประมาณ 20-30 นาที วันละ 2-3 ครั้ง วิธีนี้จะช่วยให้ของเหลวที่คั่งค้างอยู่บริเวณเท้าและข้อเท้าไหลกลับเข้าสู่ระบบไหลเวียนโลหิตส่วนกลางของร่างกายได้สะดวกยิ่งขึ้น ทำให้อาการบวมค่อย ๆ ยุบลงอย่างเห็นได้ชัด
การอยู่นิ่งนาน ๆ เป็นพฤติกรรมที่ส่งผลต่อการไหลเวียนเลือด การลุกเดินหรือเปลี่ยนอิริยาบถทุก ๆ 1-2 ชั่วโมง จะช่วยให้กล้ามเนื้อขาได้ทำงาน รวมถึงการบริหารข้อเท้าอย่างง่าย ๆ เช่น การหมุนข้อเท้า การกระดกปลายเท้าขึ้น-ลง สลับกัน ก็สามารถทำได้บ่อย ๆ ขณะนั่งอยู่กับที่ การขยับร่างกายสม่ำเสมอจะช่วยกระตุ้นให้กล้ามเนื้อทำหน้าที่เหมือนปั๊ม ส่งเสริมการไหลเวียนและช่วยลดอาการเท้าบวมในผู้สูงอายุ ได้เป็นอย่างดี
อาหารมีบทบาทสำคัญต่ออาการเท้าบวมในผู้สูงอายุ การควบคุมอาหารบางประเภท อย่างการลดปริมาณโซเดียม โดยหลีกเลี่ยงอาหารรสเค็มจัด อาหารหมักดอง อาหารแปรรูป และขนมขบเคี้ยว รวมถึงการปรุงอาหารรับประทานเอง เพื่อควบคุมปริมาณเครื่องปรุง นอกจากนี้ การดื่มน้ำให้เพียงพอก็เป็นสิ่งจำเป็น เพราะเมื่อร่างกายขาดน้ำอาจกระตุ้นให้เกิดการกักเก็บของเหลวไว้มากขึ้น การรับประทานอาหารที่มีโพแทสเซียมสูง เช่น กล้วย ผักโขม ก็สามารถช่วยขับโซเดียมส่วนเกินได้
การเลือกรองเท้าที่ไม่พอดีกับเท้า เช่น รองเท้าที่คับหรือรัดแน่นจนเกินไป จะไปขัดขวางการไหลเวียนของเลือดและทำให้อาการบวมแย่ลง ผู้ที่มีอาการเท้าบวมในผู้สูงอายุ ควรเลือกรองเท้าที่มีขนาดพอเหมาะ หน้ากว้าง วัสดุมีความยืดหยุ่นและนุ่มสบาย ระบายอากาศได้ดี หลีกเลี่ยงรองเท้าส้นสูง ในบางกรณีแพทย์อาจแนะนำให้สวมถุงน่องทางการแพทย์ (Compression Stockings) เพื่อช่วยพยุงหลอดเลือดและป้องกันการคั่งของของเหลว
แม้ว่าอาการเท้าบวมในผู้สูงอายุส่วนใหญ่จะไม่เป็นอันตราย แต่หากมีลักษณะดังต่อไปนี้ ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัยหาสาเหตุที่แท้จริงทันที เพราะอาจเป็นสัญญาณของภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์
อาการเท้าบวมในผู้สูงอายุเกิดได้จากหลายสาเหตุ ตั้งแต่การใช้ชีวิตประจำวัน ไปจนถึงการเป็นสัญญาณเตือนของโรคประจำตัวที่รุนแรง การบรรเทาอาการเท้าบวมในผู้สูงอายุสามารถทำได้ง่าย ๆ ตั้งแต่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวัน โดยเริ่มตั้งแต่การยกขาสูง การขยับร่างกายสม่ำเสมอ การควบคุมอาหารรสเค็ม และการเลือกรองเท้าที่เหมาะสม สามารถช่วยบรรเทาอาการที่ไม่รุนแรงได้เป็นอย่างดี สำหรับผู้ที่ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแล้ว แต่อาการก็ยังไม่ดีขึ้น ควรพบคุณหมอ เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง เพื่อที่จะได้รักษาได้อย่างถูกจุด และป้องกันการเปิดปัญหาที่รุนแรงมากขึ้นในอนาคต
สนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม
LINE: @medilawellness
Facebook: Medila Health Care ศูนย์รวมสินค้าสุขภาพและเครื่องมือแพทย์
โทร: 088 098 4999 – ศูนย์บริการ
โทร: 080 056 7744 – ติดต่อเป็นตัวแทนจำหน่าย
Medila Wellness ศูนย์รวมรถเข็นวีลแชร์และของใช้เพื่อสุขภาพ
© 2025, Medila. All rights reserved
